نقش آموزش در توسعه اکوتوریسم مطالعه موردی سازمان حفاظت محیط زیست ستاد مرکزی و استان تهران

چکیده توسعه ارکان اکوتوریسم در کشوری با جاذبه های غنی اکوتوریستی می تواند منجر به توسعه اقتصادی و اجتماعی شود و در نهایت به توسعه همه جانبه کشور بیانجامد. تحقق این امر قبل از هر چیز نیازمند بسترسازی فرهنگی است و لازمه ی آن آموزش و اطلاع رسانی مستمر و منسجم است. سازمان حفاظت محیط زیست یکی از سازمان های متولی اکوتوریسم در جمهوری اسلامی ایران است. هدف اصلی این پژوهش، تعیین نقش آموزش های همگانی محیط زیست در توسعه ارکان اکوتوریسم و ارزیابی عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست ستاد مرکزی و استان تهران در این حوزه است تا در نهایت پیشنهادات و راهکارهایی اجرایی در حوزه های دولتی، خصوصی، علمی- پژوهشی و بین المللی ارائه شود. در این پژوهش کوشش شده است تا با تعیین میزان اثرگذاری آموزش های همگانی محیط زیست بر توسعه ارکان اکوتوریسم و ارزیابی عملکرد سازمان متولی در این حوزه ؛ تصویری روشن از وضع موجود ترسیم شود و نتایج حاصله در بهبود عملکرد و برنامه ریزی های آتی به کار رود. تحقیق حاضر از نظر راهبرد، پژوهش توصیفی و از نظر هدف کاربردی است. پس از استخراج ارکان توسعه اکوتوریسم با مطالعات کتابخانه ای و میدانی شامل مصاحبه و توزیع پرسشنامه و جمع آوری نظرات خبرگان و اساتید، در نهایت 32 گویه به عنوان ارکان توسعه اکوتوریسم مشخص شد. در نهایت در قالب دو پرسشنامه میزان اثرگذاری آموزش های همگانی در توسعه ارکان اکوتوریسم و عملکرد در این بخش مورد پرسشگری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های کای اسکویر و آزمون من ویتنی نشان می دهد که آموزش محیط زیست نقش تعیین کننده ای در شناسایی، حفاظت، نگهداری، بهسازی و بهره برداری بهینه از جاذبه های اکوتوریستی دارد. اگر اهمیت ارکان توسعه اکوتوریسم به درستی درک شود با مدیریت و برنامه ریزی کارآمد می توان به ارتقاء عملکرد کمک کرد. نتیجه می گیریم آموزش همگانی محیط زیست با توسعه ارکان اکوتوریسم رابطه معنادار دارد و تأثیر آن در توسعه ارکان اکوتوریسم متوسط به بالا است. با وجود آن که عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست ستاد مرکزی و استان تهران با توسعه ارکان اکوتوریسم رابطه معنادار دارد امّا عملکرد در این بخش ضعیف است. به عبارت دیگر اگر عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست و ستاد مرکزی ارتقا یابد، می توان به توسعه ارکان اکوتوریسم در استان تهران امیدوار بود. واژگان کلیدی : آموزش محیط زیست- آموزش همگانی- توسعه ارکان اکوتوریسم- سازمان حفاظت محیط زیست- استان تهران